Upotreba i zaštita znaka - CRVENI KRST ČAČAK Zvanična prezentacija

U savremenom međunarodnom humanitarnom pravu, Ženevskim konvencijama o zaštiti žrtava rata od 1949.Godine (I i II konvencija i I dopunskom protokolu uz te konvencije od 1977. godine), ova dva znaka su potpuno ravnopravna i imaju sasvim identične funkcije i način upotrebe. Pored njih, formalnopravno, kao ravnopravan znak je priznat i znak crvenog lava i sunca, ali on sada ima samo istorijski a ne i praktični značaj, jer ga je koristio jedino Iran do pada šaha Reze Pahlavija. Zbog toga, treba imati u vidu da kad se govori o znaku crvenog krsta, podrazumeva se da se to odnosi i na znak crvenog polumeseca, koji koriste islamske zemlje.

Navedenim izvorima međunarodnog humanitarnog prava, precizno je propisan i način upotrebe znaka crvenog krsta. Pritom, kad se radi o upotrebi znaka, kao znaka zaštite, onda su pravila potpuna i ne ostavljaju mnogo mesta tumačenju; kad su u pitanju ostali načini upotrebe znaka (kao znaka zaštite, odnosno znaka pripadnosti) ostavlja se izvesna sloboda državama, da urede neka pitanja, koja su u navedenim izvorima naznačena, ali nisu potpuno uređena.

U SRJ, u skladu sa rešenjima sadržanim u Ženevskim konvencijama i I dopunskom protokolu, upotreba i zaštita znaka crvenog krsta je uređena Zakonom o upotrebi i zaštiti znaka i naziva crvenog krsta koji je donesen 1996. godine i objavljen u “Službenom listu SRJ”, br. 46. od 04. oktobra 1996. godine. Pored toga, na osnovu ovlašćenja iz tog zakona u pripremi je i više podzakonskih propisa o upotrebi znaka Crvenog krsta: Pravilnik o načinu upotrebljavanja znaka Crvenog krsta; Pravilnik o upotrebi znaka crvenog krsta i posebnoj ličnoj karti sanitetskog osoblja u oružanim snagama SRJ. Savezni odbor Jugoslovenskog Crvenog krsta usvojiće poseban Pravilnik o upotrebi znaka crvenog krsta u organizacijama Crvenog krsta Jugoslavije.

Svi navedeni izvori poznaju tri vida upotrebe znaka crvenog krsta kao znaka zaštite, kao znaka pripadnosti i kao znaka označavanja. Takođe, svi navedeni propisi razlikuju upotrebu znaka crvenog krsta u miru i u ratu.

Danas se u upotrebu uvode još neki znakovi koji obeležavaju pripadnost organizaciji CK.

UPOTREBA ZNAKA CRVENOG KRSTA KAO ZNAKA ZAŠTITE
Razume se da ovaj vid upotrebe znaka dolazi do izražaja, i ima smisla, samo u ratu. To, naravno, ne znači da se u miru ne mogu vršiti pripreme za takvu upotrebu.

Pravo na upotrebu znaka crvenog krsta kao znaka zaštite u ratu imaju:

1. zgrade, uređaji, sanitetski materijal, prevozna i prenosna sredstva i radnici u zdravstvenim organizacijama (organizacije u oblasti zdravstva i u oblasti socijalne zaštite za zbrinjavanje lica kojima je potrebna stalna medicinska pomoć i nega);

2. zgrade, uređaji, sanitetski materijal i prevozna i prenosna sredstva Jugoslovenskog Crvenog krsta i lica određena za pronalaženje, prikupljanje, prenošenje i negu ranjenika i bolesnika ili za sprečavanje bolesti;

3. jedinice civilne zaštite za pružanje prve medicinske pomoći;

4. bolnički brodovi;

5. ekipe za pružanje prve medicinske pomoći koje organizuju zdravstvene i druge organizacije i Jugoslovenski Crveni krst, za vreme obavljanja tih poslova;

6. sredstva kopnenog, vodenog i vazdušnog saobraćaja koja služe za prenošenje brodolomnika, ranjenika, bolesnika i sanitetskog metrijala.

Pored toga, znak crvenog krsta može da se koristi kao znak zaštite lica, sanitetskih jedinica i ustanova, zgrada, uređaja, sanitetskog materijala i prevoznih i prenosnih sredstava koji pripadaju sanitetskoj službi Vojske Jugoslavije ili sanitetskoj službi drugih država koje uz saglasnost države deluju na njenoj teritoriji.

Takođe, znak crvenog krsta može se upotrebljavati kao znak zaštite i osoblja, zgrada, uređaja, sanitetskog materijala i prevoznih i prenosnih sredstava u sastavu sanitetskih službi stranih organizacija Crvenog krsta, Crvenog polumeseca i drugih stranih dobrovoljnih društava za pomoć kad, po odobrenju države deluju na njenoj teritoriji.

Konačno, znak crvenog krsta se koristi kao znak zaštite sanitetskih zona i mesta koje su određene radi zaštite ranjenika i bolesnika i lica koja u tim zonama i mestima rade na zbrinjavanju i nezi ranjenika i bolesnika.

Pored ovako određenog kruga lica i objekata koji se mogu koristiti znakom crvenog krsta, kao znakom zaštite, propisima je jasno određen i način na koji se znak koristi.




Upotreba kao znaka označavanja.
Ovaj vid upotrebe je karakterističan, pre svega, za stanje mira i znakom na ovaj način mogu biti obeleženi (vidi priloženu sliku dole)

1. zgrade, uređaji, sanitetski materijal i prevozna i prenosna sredstva organizacija u oblasti zdravstva i organizacija u oblasti socijalne zaštite, koje se bave zbrinjavanjem lica, kojima je potrebna stalna medicinska nega;

2. prevozna i prenosna sredstva drugih organizacija, koja se upotrebljavaju za prevoz ranjenih i bolesnih lica, ali samo pod uslovom da za korišćenje znaka crvenog krsta dobiju odobrenje Crvenog krsta Srbije;

3. mesta određena za pružanje prve medicinske pomoći u naseljima, na saobraćajnicama, u preduzećima i drugim organizacijama, kao i mesta na kojima je smešten sanitetski materijal i oprema koji služe za pružanje prve medicinske pomoći;

4. lica, sanitetske jedinice i ustanove, zgrade, uređaji, sanitetski materijal i prevozna i prenosna sredstva koji pripadaju sanitetskoj službi Vojske Srbije ili sanitetskoj službi oružanih snaga drugih zemalja, koja deluju na teritoriji JSrbije po odobrenju Savezne vlade.




UPOTREBA ZNAKA KAO ZNAKA PRIPADNOSTI
Kako već iz pojmovnog značenja proizlazi, ovaj vid upotrebe znači da se znak crvenog krsta može upotrebljavati i u miru i u ratu da se njime označe:

1. radnici, zgrade, sredstva i materijal Crvenog krsta Srbije

2. osoblje, sredstva i materijal stranih organizacija Crvenog krsta dok u Srbije, po odobrenju Savezne vlade, vrše delatnost Crvenog krsta.

Prema tome, sasvim je jasno da je ovaj vid upotrebe rezervisan za organizacije Crvenog krsta, bilo da je u pitanju Crveni krst Srbije ili neka strana organizacija Crvenog krsta koja na teritoriji Srbije deluje po odobrenju Savezne vlade.

Odmah treba da bude sasvim jasno: znak pripadnosti ne znači pravo na zaštitu u slučaju rata. Zbog toga se neposredno u Ženevskim konvencijama izričito nalaže: znak koji koriste nacionalna društva Crvenog krsta za označavanje pripadnosti lica i objekta mora se jasno razlikovati od znaka crvenog krsta koji se koristi kao znak zaštite. Znak pripadnosti mora da bude relativno malih razmera; on se ne može stavljati na traku oko ruke i ne može se stavljati na krovove zgrada koje pripadaju Crvenom krstu.




ZLOUPOTREBA ZNAKA

Uprkos relativno jasnim odredbama propisa zapažuju se mnogi slučajevi pogrešne upotrebe ili zloupotrebe znaka crvenog krsta: znak se koristi za obeležavanje zgrada i lica koja na to nemaju pravo: znak se postavlja na krovove zgrada koje se ne mogu obeležavati znakom crvenog krsta kao znakom zaštite i sl.Posebno je zapažen enormno veliki broj vozila obeležen znakom Crvenog krsta, a koja ne pripadaju organizacijama Crvenog krsta. Pored toga većina vozila su obeležena nalepnicama na kojima je samo znak, bez naziva organizacije.

Očigledno je da se ne poštuju odredbe propisa po kojima se uz znak za obeležavanje vozila mora nalaziti puni naziv organizacije Crvenog krsta. Izostavljanje naziva organizacije uz znak crvenog krsta otežava ili čak onemogućava kontrolu i evidenciju vozila koja se obeležavaju.

To takođe ukazuje na činjenicu da se ne poštuje obaveza da se znak crvenog krsta skine sa vozila drugih vlasnika kad ona prestanu da se koriste za potrebe Crvenog krsta.

Posebno treba napomenuti da su sve organizacije Crvenog krsta dužne da, pored evidencije i kontrole upotrebe znaka kad ga one izdaju, prate na svojoj teritoriji, kako svi korisnici (i van organizacija Crvenog krsta) upotrebljavaju znak i da obaveštavaju nadležne organe o slučajevima nepravilne upotrebe znaka.

Imajući sve to u vidu, neophodno je, da sve organizacije ponovo i pažljivo prouče propise o upotrebi znaka i da obezbede doslednu i potpunu primenu tih propisa u organizacijama Crvenog krsta.

Takođe, neophodno je, a sve organizacije prate primenu tih propisa na svojim teritorijama i da nadležnim organima ukazuju na njegovu nepravilnu upotrebu.

Samo pravilnom upotrebom može se očuvati poverenje u znak crvenog krsta, posebno kad je u pitanju njegova upotreba kao znak zaštite. Svaka nepravilna upotreba podriva to poverenje i može imati kobne posledice, posebno u slučaju oružanog sukoba.